Krasnogłów modry
| Actenoides hombroni[1] | |||
| Bonaparte, 1850 | |||
 Samiec | |||
 Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
krasnogłów modry | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Krasnogłów modry[4], łowiec niebieskogłowy[5] (Actenoides hombroni) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny zimorodkowatych (Alcedinidae). Jest endemitem Filipin. Przez IUCN jest klasyfikowany jako gatunek narażony (VU, ang. Vulnerable).
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten został zilustrowany w atlasie zwierząt stanowiącym część wydanej w latach 40. XIX wieku wielotomowej publikacji Voyage au Pôle Sud et dans l’Océanie, sur les corvettes „l’Astrolabe” et „la Zélée” dokumentującej podróż dookoła świata okrętów „l’Astrolabe” i „la Zélée” pod dowództwem Jules’a Dumonta d’Urville’a[6]. W 1850 roku w Conspectus generum avium Karol Lucjan Bonaparte nadał przedstawionemu na tej ilustracji ptakowi binominalną nazwę Actenoides hombroni; jako miejsce typowe błędnie wskazał Oceanię[2][7][8]. Obecnie nie wyróżnia się podgatunków[8][9][10][11]. Wcześniej niektórzy autorzy wyróżniali dwa podgatunki Actenoides h. hombroni i Actenoides h. burtoni[12][8]. Krasnogłów modry bywał czasem łączony z krasnogłowem plamistym (A. lindsayi) i sundajskim (A. concretus) w jeden gatunek – Actenoides lindsayi[8].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Actenoides: gr. ακτις aktis, ακτινος aktinos „promień, blask, splendor”; -οιδης -oidēs „przypominający”[13].
- hombroni: od nazwiska Jacques’a Bernarda Hombrona (1798–1852) – francuskiego lekarza okrętowego i przyrodnika[14].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średniej wielkości ptak o dużym, szerokim u nasady, czerwonym dziobie z brązowo-czarną częścią górnej szczęki od strony głowy. Nogi i stopy w kolorze od oliwkowo-brązowego do pomarańczowego. Tęczówki ciemnobrązowe. Występuje dymorfizm płciowy. Samce mają ciemną fioletowoniebieską głowę i wąsy. Czoło i górna część głowy nieco ciemniejsze. Policzki, pokrywy uszne, kark rudy z czarniawymi zakończeniami piór tworzącymi wzór łusek. Gardło i podgardle białe. Grzbiet i skrzydła zielono-niebieskie z maleńkimi rdzawymi plamkami. Zad niebieski, ogon ciemnofioletowo-niebieski. Spód ciała rudy, nieco bledszy na brzuchu, z czarniawymi prążkami w kształcie łusek w górnej części (na piersi i górnych partiach boków). Samice mają bardziej zieloną głowę, słabo zarysowane zielonkawe wąsy. Grzbiet i skrzydła oliwkowozielone z płowożółtymi plamkami, ogon zielononiebieski. Młode osobniki są bardziej matowe od dorosłych[8].
Długość ciała 27 cm. Pozostałe wymiary na podstawie Hilary Fry Kingfishers, Bee-eaters and Rollers[15]:
| Samiec | Samica | |
|---|---|---|
| Długość skrzydła (mm) | 116–131 | 118–131 |
| Długość dzioba (mm) | 46-54 | 45-52 |
| Długość ogona (mm) | 85–99 | 83–101 |
| Długość skoku (mm) | 18–20 | 18–19 |
| Masa ciała (g) | 108–124 | 106–147 |
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Krasnogłów modry jest endemitem filipińskiej wyspy Mindanao[8][9]. Występuje na terenach położonych w przedziale wysokości 800–2400 m n.p.m., zazwyczaj powyżej 1000 m n.p.m., rzadko niżej – do 100 m n.p.m.[3][16] Jego zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 140 tys. km², a liczba stanowisk szacowana jest na mniej niż 100[16].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Głównym habitatem krasnogłowa modrego są pierwotne lasy deszczowe, wilgotne górskie lasy tropikalne i lasy mgliste, sporadycznie spotykany jest w lasach wtórnego wzrostu i lasach zdegradowanych. Jest gatunkiem osiadłym[8]. Żyje pojedynczo lub w parach[15]. Dieta tego gatunku składa się głównie z dużych owadów: m.in. prostoskrzydłych (Orthoptera), chrząszczy (Coleoptera) i ich larw, ale także ze ślimaków, płazów bezogonowych i niewielkich gadów. Sporadycznie żywi się rybami[8]. Długość pokolenia jest określana na 6,6 roku[16].
Rozmnażanie
[edytuj | edytuj kod]Nie ma wielu informacji na temat rozmnażania i gniazdowania. Okres lęgowy trwa co najmniej od marca do maja, być może nawet od stycznia do lipca[8].
Status
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN krasnogłów modry jest klasyfikowany jako gatunek narażony (VU, ang. Vulnerable). Liczebność populacji jest szacowana na więcej niż 2500 i mniej niż 10 000 dorosłych osobników, ptak ten jest opisywany jako niepospolity. BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako umiarkowanie spadkowy głównie z powodu zmniejszania się naturalnego habitatu[3][16].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Actenoides hombroni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d Denis Lepage: Blue-capped Kingfisher Actenoides hombroni (Bonaparte, CLJL 1850). Avibase. [dostęp 2023-07-02]. (ang.).
- ↑ a b c Actenoides hombroni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ALCEDINIDAE Rafinesque, 1815 – ZIMORODKOWATE - KINGFISHERS (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-07-02].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 164, 1999.
- ↑ Jules Dumont d’Urville, Voyage au pole sud et dans l'Océanie sur les corvettes l'Astrolabe et la Zélée [online], Zoologie Atlas t. 2, pl. 23 fig. 2.
- ↑ Carolo Luciano Bonaparte: Conspectus generum avium. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1850, s. 157. DOI: 10.5962/bhl.title.70841. (fr. • łac.).
- ↑ a b c d e f g h i P.F. Woodall & Christopher J. Sharpe: Blue-capped Kingfisher Actenoides hombroni, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-07-02]. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-07-02]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson, CORACIIFORMES, Wersja 4.013 (2021-11-24) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-07-02] (ang.).
- ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2001, s. 189. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
- ↑ Denis Lepage: Blue-capped Kingfisher Actenoides hombroni (Bonaparte, CLJL 1850) summary. Avibase. [dostęp 2023-07-02]. (ang.).
- ↑ Actenoides, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-02] (ang.).
- ↑ hombroni, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-02] (ang.).
- ↑ a b Hilary Fry: Kingfishers, Bee-eaters and Rollers. Londyn: Bloomsbury Publishing, 2010, s. 110. ISBN 978-0-7136-5206-2. [dostęp 2023-07-02]. (ang.).
- ↑ a b c d Blue-capped Kingfisher Actenoides hombroni. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-07-02]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].